满族在线

 找回密码
 马上加入
查看: 3188|回复: 6

清文启蒙第三卷《清文助语虚字》 拉丁转写版

[复制链接]
发表于 2011-11-30 17:27:15 | 显示全部楼层 |阅读模式
本帖最后由 jahari 于 2011-11-30 17:29 编辑

清文启蒙第三卷《清文助语虚字》 拉丁转写版+满文PDF高清版 一校已完
转写 金标 录入 黄小庆 校注 王硕
manju nikan hergen i qing wen ki meng bithe,

ilaqi debtelin
manju bithei gisun de aisilara mudan i hergen
清文助语虚字
1、de时候字,又地方字,处字,往字,又给字,与字,又里头字,上头字,在字,于字,乃转下申明语,单用连用具可。
如:
⑴、tuwara de ja gojime yabure de mangga.时候字。看时容易,做时难。
⑵、ambasa teike genere de alaha 。时候字。大人们方去的时候告诉了。
⑶、si aibide genembi. 往字,处字。往哪里去。
⑷、giyangnan sujeo de genembi. 地方字。江南苏州去。
⑸、tere niyalma de henduhe. 与字。说与那个人了。
⑹、ere niyalma de buhe. 给字。给与这个人了。
⑺、aisin menggun oqi, guise de tebumbi. 里头字。金银贮柜。
bele jeku oqi, ts‘ang de asarambi. 里头字。粮米收仓。
⑻、fi hooxan behe yuwan be dere de sinda 上头字。笔、纸、墨、砚放在桌上。
⑼、abka de deyere gasha bi. 上头字天上有飞禽。
na de feksire gurgu bi. 上头字。地上有走兽。
⑽、baita be kiqerengge niyalma de biqibe. muteburengge abka de bikai. 在字。谋事在人。成事在天。
⑾、minde gisun bifi sinde fonjiki sembi. 于字。我有话要问你。
、凡遇 gelembi, olhombi, aisilambi, xangnambi, amuran等词之上必用de字。凡如de, be, i, ni, kai, qi等虚字,不可提写在行首,若系实解或作汉话用者,方可提起写得。
2、jakade 当时字,彼时字,较de字词义实在,乃承上起下语,此上必用ra, re, ro等字,实解根前。
如:ahvn deo bahafi aqara jakade, alimbaharakv urgunjehe. 弟兄得会,不胜欢喜。
3、sere jaka de 说的当时字,乃转下语。
如:uttu tuttu sere jakade geren gemu teni saha. 如此这般说的时候,众人都知道了。
4、V+ki sere jakade 欲要的当时字,乃引下语
如:ini sefu teni yabuki sere jakade, xabisa umai aliyarakv neneme uthai genehe. 他的师傅才说要走,徒弟们并不候,先就去了。
5、ojoro jakade 可以的当时字,因为的时候字。如:ajigen qi kadalara bargiyatara niyalma akv ojoro jakade, damu sula baisin yabure de amuran. 自幼无人拘管,只好闲旷。
6、bisire jakade 在的时候字,有的当时字。如:sini beye tubade bisire jakade, bi teni bahafi ukqaha. 有你亲身在那里,我才得脱了。
7、bisirede 在的时候字,有的时候字。如:amai bisirede, terei gvnin be tuwambi 父在观其志。
8、serede 说的时候字,乃转下语。如:eiqi uttu serede dahambio, tuttu serede dahambio. 或是依这样说,依那样说啊。
9、V+ki serede 欲要的时候字,乃引下语。如:sakda ahvn i uttu aisilame wehiyeme ulin buki serede, ai gelhun akv alime gairakv. 老兄如此扶持,欲赠资财时怎敢不妥。
10、ohode …...了的时候字,乃拟度事后,结上起下语。如:baita uttu ohode isinjiha be dahame, adarame ohode sain. 事已至此怎么样了好。
11、sere ohode 说了的时候字。
12、V+ki sere ohode 欲要了的时候字。
13、bisire ohode 有了的时候字,在了的时候字。
14、seme ohode 虽然……了的时候字,虽说……了的时候字。
15、V+ki seme ohode 欲要……了的时候字。
16、ojoro ohode 因为……了的时候字,可以……了的时候字。
17、jaqi ohode 动不动儿地时候字。
18、sehede 说了……的时候字,倘若……时候字,乃设言事后有变引下之语。如:talu de aika uttu sehede ainara. 万一倘若如此怎么办。
19、V+ki sehede 欲要……了的时候字。
20、bihede 有……来着的时候字,在……来看的时候字,倘若时候字,乃设言如此,起下另结语。如:saikan jaka bihede eiqi asarambio. eiqi sain hvda be baifi unqambio. 有了好的东西或是收着,或是寻好价卖。
21、dade 上头字,兼且字,更且字,根里头字,此下必用geli字,实解根子上。如:olgoxoro dade geli olgoxoro, ginggulere dade geli ginggulere. 小心上又小心,谨慎上又谨慎。
22、tere dade 那上头又字,兼且字;更且字,在句首用。
23、ninggude 上头字。
24、ede 这上头字,与此字,于此字。如:ede aibi这有何妨。
25、tede 那上头字,与他字,于彼字。如:tede hvwanggiyarakv 那不妨事。 26.aide 何以得字,什么上头字。如:aide bahafi saha 何以得知。
27、deo ①么字,乎字,欤字,乃de 字作疑问词,在字尾联用。②实解兄弟之弟。如:fudzi tere gurun de isinahade ,urunakv terei dasan be donjirengge, bairedeo, eiqi alaradeo. 夫子至于是邦也,必闻其政,求之欤,抑与之欤。【欤(歟)yú 文言助词,表示疑问、感叹、反诘等语气。】
28、be ①把字,将字,也字,又以字,用字,又使字,令字,教字,联用单用俱可 ②实解我们,鱼食,鸟食,牛车辕头横木。
如: ⑴、terebe gaifi gene. 将字、把字将他领了去。
、tere be gaju. 将字、把字把那个拿来。
、siyang serengge ujire be, hiyoo serengge taqibure be, sioi serengge gabtabure be. 也字痒者养也,校者教也,序者射也。
、ai be fulehe da obumbi. 以字以何作根本。
、aibe temgetu obumbi. 用字以何为凭据。
、sefu simbe gene sehe. 令字师傅说了教你去。
、imbe jikini. 使字教他来罢。
、凡遇ai hendure、dahame等虚字之上必用be字。
、凡如i, ni, de, me, qi, fi等虚字之下不可用be字。
29、mimbe 把我,教我。 membe 将我们,令我们 suwembe 把你们,教你们。 qembe 将他们,使他们。
30、sehebe 将说了的。
31、henduhebe 把说了的。
32、beo 么字,乎字,欤字,乃be字作疑问词。如:geren niyalmai dorgi falaqi aqarangge webeo. 众人之中该罚的把谁呀。
33、i(ajige i)的字,之字,又以字,用字,此i字亦有联写在第一头字尾念作第二头字音者,与单用义同。
如: ⑴、niyalma i ama eniye, beye i ama eniye i adali. 以字人之你母,己之父母。
、bi sain mujilen i niyalma be tuwara oqi niyalma urunakv sain mujilen i mimbe tuwambi. 以字我以好心待人,人必以好心待我。
、erdemu i beyebe dasambi 以字以德修身。
⑷i字联写体式: niyalmai ama eniye, beyei ama eniyei adali.
凡遇emgi, baru, jalin, adali, gese, teile, qala, qiha, ebsihe, gubqi, qanggi等字之上必用i字,或当用ni字。如:ere gese, tere gese等句乃系成语,不在此例。
凡遇-kan, -ken, -kon, qin, qun qun, giyan giyan, giyan fiyan, siran siran, dahin dahin, dahvn dahvn, ulhiyen ulhiyen等虚字之下必用i字,乃一定之词也。
34、ni ①的字,之字,又以字,用字,又呢字,哉字,乃惊叹想像语气 ②实解标的点字。
如: ⑴、ba wang ni baturu, kungming ni erdemu, qen ping ni mergen, jeo gung ni dorolon. 之字霸王之勇,孔明之才,陈平之智,周公之礼。
、aini karulambi. 用字以何报答。
、ere ai turgun ni 呢字这是什么缘故呢。
、ere gese baita geli bini. 呢字这样的事也有呢。
、dule i biheni. 呢字原来是他呢。
35、sini你的,mini我的,ini他的,meni我们的,suweni你们的,qeni他们的,
36、aini 用什么、以何,
37、ainaha ni 怎么了呢,未必呢。
38、bini 有呢,在呢。
39、biheni 来着呢,曾有呢,曾在呢。
40、nio 呢么字,乃呢字,有作揣度斟问语在句尾用。
如:ere sain akv nio. 这岂不好呢么。 ainahai tuttu nio. 未必是那样的呢么。
41、-ga, -ge, -go 此三字具是的字,者字,有字,乃生成已成之词,在字尾联用。如: gosin仁gosingga仁者,有仁爱的。 jurgan义jurgangga有义气的 horon威,毒horonggo有威的,有毒的 bodon算计bodohonggo有算计的 erdemu才德erdemungge有才德的 dere脸面derengge有脸面的。
42、ningge, -ingge 此二字具是的字,ningge联用单用具可,-ingge字联用 miningge是我的 siningge是你的 iningge是他的。 qeningge是他们的。 ereingge 是这个的 tereingge是那个的,是他的。
43、kai 哉字,也字,啊字口气,乃将然,已然,自信决意之词。
如: ⑴、fudzi hendume fonjihangge amban kai. 子曰:大哉问。
、umesi sain kai 最好啊。
、erei adali jaka unqarangge inu bikai 似这样东西卖的也有啊。
44、nikai 呢啊字,上必用dule字照应。
45、bikai有啊,在啊。
46、me 着字,在字尾联用,乃结上接下,将然未然之语,句中或有连用几个me字者,意并同,总皆断煞不得。
如: ⑴、yabume tuwara dabala 走着瞧罢咧。
、gisureme tuwa 说着看。
、amala inenggi urunakv mujilen akvmbume kiqeme faxxame karulame mutembi. 日后必能尽心效力图报。
、yabume muterakv. 不能行走。
、凡遇:mutembi字之上必用me字。
47、ome 作字,为字,可字。在句中单用,与句尾用ombi 字同。
如: ⑴、uttu ome inu muterakv bime, tuttu ome inu muterakv. 这样也不能,那样也不能。
、hafan ome mutembi 能做官。
48、bime 又字,而字,在句中单用联用俱可。
如: ⑴、bayan bime wesihun. 富而贵。
、taqimbime erinderi urebuqi, inu urgun wakao. 学而时习之,不亦悦乎。 ⑶、yadahvn bime fusihvn 贫而贱
49、bimbime 又有字,在句中用。如: menggun jiha bimbime, geli horon hvsun bi. 又有钱又有势力。
50、ombime 可又,为又
51、sembime 说又
52、V+ki sembime 欲又
53、genehe bime 去了又,既去了又
54、uttu bime 然而,这样又
55、tuttu bime 然而,那样又
56、seme说字,虽说字,虽然字,既然字,在句中单用。
如: ⑴、i genehe seme inu baita de tusa arara ba akv. 他虽然去了也无济于事。
、simbe kiqebe olhoba baita de umesi sain seme akdulaha. 保你勤慎小心办事甚好。
、udu tuttu sehe seme. 虽然那样说。
57、V+ki seme 欲要。
58、oki seme 欲为要作
59、sehe seme 虽然说了,总然说了。
60、V+ki sehe seme 虽说要。
61、bihe seme 虽有来着字,虽在来着字,总有来着字,总在来着字。如:singgeri i unqehen de yoo banjiha adali, niyaki bihe seme giyanakv udu. 耗子尾巴上长疮,有脓也不多。
62、uttu seme 然虽,虽然如此。
63、tuttu seme 然虽,虽然那样。
64、V+ki 欲字,要字意,又让人请字意,在字尾联用,亦可直接煞。语甚虚话,若此字之下有se字,乃实在欲字要字也。
如: ⑴、bi qihanggai ubade biki. 欲字意我愿意在这里。
、bi geneki sembi. 要字意我要去。
、ere bithe be bi hvlaki. 欲字意这个书我念。
、si ere bithe be hvlaki sembio. 欲字你要念这个书吗。
、age wesihun teki. 请字长兄请上坐。
、morin yaluki. 请字请骑马。
65、oki 欲为字,要作字。如:bi uttu oki. 我欲如此。
66、biki 欲在。 seki 要说 teki 请坐,又欲坐,欲居住。 jeki 请吃,又欲吃。 yaluki 请骑又欲骑。   omiki请饮又欲饮。
67、qi 如字,若字,则字,又自字,从字,由字,又第字,又离字,又比字,又是字,在字尾联用,乃结上起下未然之语。
如: ⑴、ere niyalma gisurerakvqi wajiha, gisureqi urunakv aqanambi. 如字,若字夫人不言,言必有中。
、geneqi uthai genembi seme hendu, generakv oqi uthai generakv seme hendu. 如字,若字若去就说去,若不去就说不去。
、ereqi amasi. 自字自今以后。
、daqi dubede isitala. 从字,由字从头至尾。
、si uduqi de bi. 第字你在第几个上。 bi jakvqi de bi. 第字我在第八个上。
、ubaqi goro akv. 离字离此不远。
、ama eniye qi fakqafi, booqi aljafi inenggi goidaha. 离字离别父母,离家之日久。
、i minqi se ahvn. 比字他比我年长。
、sinqi mangga. 比字比你高强。
、yaqi neneme jihe bihe. 是字是哪一个先来着。
、tubade bihengge gemu weqi. 是字在那里有来着的都是谁。
、凡是:ombi, ojoro, ojorongge, ojorakv, tetendere, aqambi, tulgiyen等字之上,必用qi字,此一定之词也。
68、bahaqi 倘得,如得
69、oqi 若是,如若,则字。 uttu oqi 然则,若是如此。 tuttu oqi 然则,若是那样。 emu de oqi 一则,第一来。 jai de oqi 二则,第二来。
70、seqi 若说,如说。
71、V+ki seqi 若要,如欲。
72、biqi 如有字,若在字,又将字。
如: ⑴、sinde aika sain bithe biqi minde emu udu debtelin be juwen bufi hvlaki. 你若有什么好书,借与我几本念。
、antaha tuwara niyalma be solime gajifi tehe biqi, antaha inu isinjiha. 陪的人将请来坐下,客也到来了。
、ubade biqi, tubaqi sain. 若在此处,比那里好。
73、sehe biqi 将说了字。
如:ba umesi ganiongga, imbe teni sehe biqi, uthai jihe. 地方儿很邪,然将说着他就来了。(很奇怪啊,说曹操,曹操就到。)
74、V+ki sehe biqi 将欲,将要
75、bihe biqi 若有来着字,若在来着字,倘曾字,乃设言已前事务之词。此下必用bihe字应之。如:tuttu akv bihe biqi adarame bahafi uttu de ombihe. 若不那样来着,何以得这样。
76、eiqi 或字,抑字。
77、aiqi 是什么。
78、akvqi 若不,莫不是。
79、embiqi 或者是。
80、donjiqi 听见,闻之。此下必用sere, sehe, sembi等字应之。
81、deri 自字,从字,由字,在字尾用之,比qi字词义实在,乃实解起字也。 morin deri 由马上。 giyamun deri 由驿站。 dorgideri 从中,自里头。 sidenderi 自其间。 jakaderi 从缝子里 tulergideri 自外边。
82、aikabade 倘若字,倘或字,设或字,在句首用。此下必用-hade, -hede, ohode, de, qi, oqi等字应之。
如:aikabade baita tuttu ohode ainaqi ojoro. 倘或事到其间,怎么处。
83、aika 什么字,倘或怎么字。
如:aika jaka bio. 有什么东西么? aika baita tuqike sehede, ja akv kai. 倘或事出来了,不轻啊。
84、V+fi 上半句的了字,又因字意,在字尾联用,乃结上接下,将然已然,词义未断之语,句中亦有连用几个-fi字者,义并同,总为半句,断然不得。
如: ⑴、buda jefi hvdun jio. 吃了饭快来。
、alafi jai genekini. 告诉了再去罢。
、genefi uthai jimbi. 去了就来
、gisurefi tuwa. 说了看。
、bi boode isinafi majige teyefi buda jefi dere obofi jai jiki. 我到了家里去,歇一歇,吃了饭,洗了脸再来。
85、ofi 因为了字,因而字。如:si emu tob sere niyalma ofi, bi teni uttu tafulara dabala. 因为你是一个正道的人,我才这样劝罢了。
86、uttu ofi 所以,故此,因此,因为这样。
87、tuttu ofi 所以,是故,因为那样。
88、bifi 有了字,在了字。
如:si boode bifi ainambihe. 你在家里做什么来着。
89、sefi 说了字,说后字。
如:qananggi bumbi sefi buhekv, sikse bumbi sefi geli buhekv. 前日说了给,没有给,昨日说了给,又没有给。
90、V+ki sefi 因欲,因要。
91、V+pi 与-fi字词义稍同,乃形容事物太甚之语,在字尾联用。 meifen sampi 直伸着脖子。 angga juwampi 大张着口。 wempi 化开了。 hvwaliyampi 和气了。 qolgoropi 超然出众了。 jalumpi 遍满了 yumpi 沉溺贪进去了 jompi提起了。
92、V+-ka, -ha, -ko, -ho, -ke, -he 此六字俱是了字,矣字,也字,在字尾联用,乃已然之词,句中亦有解作之字,的字者,俱随上字押韵用之,如上用a下用ha,上用e下用he,上用o下用ho,上用ha下用ka,上用ge下用ke,上用fo,下用ko。
、如: alambi告诉 alaha告诉了 erembi指望 erehe指望了 obombi洗 oboho洗了 hafumbi通达 hafuka通达了 gerembi天亮 gereke天亮了 fodorombi毛倒 fodoroko毛倒了 yaluha morin骑白马 foloho bithe刻的书 genehe niyalma去了的人
、凡遇:manggi字之上必用ka, ha, ko, ho, ke, he等字。
93、oho 了字,为了字,作了字。
如: ⑴、sini tere baita absi oho. 你的那个事情怎么样了。
、hafan oho niyalma. 作了官的人。
94、bihe 有来着字,在来着字,原曾字,乃追述语,此上必用daqi字照应。如:daqi emu umesi sain niyalma bihe. 原是个最好的人来着。
95、bihe bihei 久而久之字。如:ehe urse de dayanaqi, bihe bihei ehe de uxabumbi. 依附坏人,久而带累坏。
96、ombihe 可以来着,使得来着。
97、bimbihe 曾有来着,曾在来着。
98、sembihe 说来着,曾说。
99、V+ki sembihe 欲要来着,曾欲。
100、sehe bihe 曾经说来,说了来着。
101、V+ki sehe bihe 曾说欲要。
102、sehe 说了字,称说字,乃述他人之词。
如: ⑴、sini booi niyalmai alanjihangge, simbe tokso de genehe sehe. 你的家人来告诉,说你往屯里去了。
、i ai sehe. 他怎么说了。
103、V+ki sehe 说了欲要。
104、waka 不是,非字。
105、V+-kao, -hao, -koo, -hoo, -keo, -heo 此六字俱是了么字,乎字,欤字,乃上六字作已然疑问词,在字尾联用。
如: ⑴、ere wakao. 这不是了么。
、si hafan ohoo. 你做官了么?
、i tubade biheo 他在那里来着么。
106、V+-kangge, -hangge, -kongge, -hongge, -kengge, -hengge 此六字俱是了的字,者字,所以字,也者字,乃已然语,在字尾联用。
如: ⑴、wei arahangge. 谁写了的
、sonjohongge. 挑选了的。   
、minde buhengge. 给了我的。
、ohongge 了的,为了的,作了的。   
、bihengge 曾经的,有来着的,在来的。
、sehengge 说了的,所谓者。   
、V+ki sehengge 欲要了的。
107、V+-kanggeo, -hanggeo, -konggeo, -honggeo, -kenggeo, -henggeo 此六字俱是了的么字,若乎字,者欤字,乃上六字作已然疑问词,在字尾联用。
、ohonggeo 了的么,做了的么,为了的么。
、bihenggeo 曾经的么。有来在来着的么。
、sehenggeo 说了的么。
、V+ki sehenggeo 欲要了的么。
108、bi 在句首用是我字,在句尾用是现在现有字,乃已然之词。
如: ⑴、bi nure omime bahanarakv. 我不会饮酒。
、ne aibide bi. 现在何处。
、jime bi. 现在来到。   
、jifi bi 现在来了。
、aibi 何妨,何伤,有什么。
、ai gisurebure babi 有何说处。
109、V+-kabi, -habi, -kobi, -hobi, -kebi, -hebi 此六字俱是已了字,矣字,也字,乃一事已毕,用此煞笔,另叙别情,已然之语。
如: ⑴、 bahao得了么 baha得了 bahabi已是得了
、 hafan ohoo做了官么 hafan oho作了官了 hafan ohobi已做了官了
、 geneheo去了么 genehe去了 genehebi已是去了
、eiten baita yooni wajihabi 诸事俱已全毕。
110、ohobi 已了,做了,为了。
111、ombihebi 可以来着,使得来着。
112、sembihebi 说来着,曾言。
113、sehebi 说了字,乃追述前人他人,煞尾之词上,必用henduhengge字。
114、bihebi 有了来着字,在了来着字,原曾字,乃追述往事,煞尾之语。
如:kungfudzi aikabade nemgiyen nesuken gungnequke kemungge anahvnjara erdemu akv biqi, aide geren gurun i dasan be bahafi donjimbihebi. 孔夫子若无温良恭俭让之德,何以得闻列国之政事。
115、bimbihebi 原有了来着,原在了来着。
116、V+-ra, -re, -ro 此三字俱在字尾联用,乃结上接下未然之语,亦可煞尾用,比-mbi字语气轻活,句中亦有解作之字,的字者,俱随上字押韵用之。如:上用a下用ra,上用e下用re,上用o下用ro。
如: ⑴、 bi urunakv anambi.我必定扒。 bi uthai anara.我就推呀。
、 bi urunakv erimbi.我必然扫。 bi uthai erire.我就扫啊。
、 bi urunakv obonombi.我必定去洗。 bi uthai obonoro.我就去洗啊。
、 bithe hvlara niyalma 读书的人。 jugvn yabure niyalma 行路之人。 baitalaqi ojoro erdemu 堪用之才。
、凡遇jakade, anggala, onggolo, dabala, ayoo, unde等字之上必用V+-ra, -re, -ro等字。
、凡遇:ume字之下必用V+-ra, -re, -ro等字应之。如:age ume, jai uttu ume等句乃系急口成语不在此例,是一定之词也。
117、ojoro 使得,可字,作字,为字。
118、ainaqi ojoro 奈何,可怎么着。
119、absi ojoro 怎么处。
120、bisire 有字,有的,在字,在的。
121、sere ①说字,闻说字,乃述他人之语。 ②实解白蚱。如:bi donjiqi tulergi urse gemu uttu sere. 我听得外边的人们都是这样说。
122、V+-ki sere 欲要。
123、V+-reo, -roo 此二字俱是么字,乎字,欤字,恳乞字,求祈字,望祈字意,在字尾联用。
如: ⑴、waliyame gamarao. 望乞见谅。
、onqodome guwebureo. 望乞宽恕。
、bufi unggireo. 愿祈给发。
、yabubuqi ojoroo. 可否施行。
、donjiqi ojoroo. 可得闻乎。
124、V+-rangge, -rengge, -rongge 此三字俱是的字,者字,所以字,也者字。乃未然之语,比i, ni字词义俱不相同,在字尾联用。
如: ⑴、jiderengge ainaha niyalma. 来者是何人。
、niyamniyarangge gabtarangge gemu sain. 马步射的俱好。
、wesire forgoxorongge umesi hvdun. 升转的甚快。
125、ojorongge 可以的,使得的,作者,为者。
126、bisirengge 有的,在者。
127、serengge 说的字,乃字,说的是字,所谓者字,也者字。
如: ⑴、hiyooxun deoqin serengge, tere gosin be yabure fulehe dere. 孝弟也者,其为仁之本欤。
、menggun jiha serengge, ergen be ujire sekiyen. 银钱乃养命根源。
128、V+ki serengge 欲要的。
129、absi serengge 说的是哪里话,怎么说。
130、V+-rangeo, -renggeo, -ronggeo 此三字俱是,的么字,者乎字,者欤字,乃上。
131、V+-rangeo, -renggeo, -ronggeo 三字作未然疑问词,在句尾联用。
132、V+-mbi在字尾联用,乃将然未然,煞尾之语,比-ra, -re, -ro等字,词义实在。
如: ⑴、 we tubade genere. 谁要那里去啊。 bi genembi. 我去。
、 i enenggi jimbio jiderakvn. 他今日来不来呀。 urunakv jimbi. 必然来。
133、ombi 可以字,使得字,作字,为字,如上有qi字是,可字。上用de 字是,为字,乃煞尾之语。
如: ⑴、ere baita yabuqi ombi. 此事可行。
、doigonde saqi ombi. 可以前知。
、 ere niyalma sinde ai ombi. 此人是你什么。 minde ahvn ombi. 是我哥。 134、seqi ombi 可谓字,称得字。
如: ⑴、udu ambula bayan akv biqibe, inu elgiyen wenjehun boo seqi ombi. 虽不甚富,亦可谓殷实之家。
、toudo nomhon niyalma seqi ombi. 称得起是忠直老实人。
135、sembi 说字,谓字,称字,叫作字。
如: ⑴、ini qolo be ai ama sembi 他的号儿叫作什么。
、bireme gemu terebe sain sembi. 一概都说他好。
136、V+-ki sembi 欲要。
137、bimbi在字,存字。
138、v+-mbio, bio 此二字俱是么字,乎字,欤字,又啊字口气,俱系问疑词。在字尾联用。大凡an, en, in, ao, eo, io二头之字,用在字尾,多系疑问之语。
如: ⑴、 ere gese kooli geli bio. 这样规矩也有么。
、 suwe gemu genembio. 你们都去么。
、 qe kemuni jimbio. 他们还来么。
139、bio 有么,在么。
140、ombio 可以么,使得么,去得么。
141、sembio 说么
142、V+-ki sembio 欲要么。
143、semeo 说么
144、waka semeo 说不是么。
145、V+-ki semeo 欲要么。
146、oihorio 了得么,何等的么。
147、rakv 不字,在字尾联用。
如: ⑴、 si geneqina. 你去罢。 bi generakv. 我不去。
、 si jembio akvn. 你吃不吃啊。 bi jeterakv. 我不吃。
148、ojorakv 不可,使不得,此上必用qi.
149、bisirakv 不在。
150、serakv 不说
151、V+-ki serakv 不欲。
152、V+-rakvn 不么字,乃-rakvn作疑问语在字尾联用。
153、ojorakvn 不可么,使不得么,此上必用qi字。
154、bisirakvn 不在么。
155、serakvn 不说么。
156、V+-ki serakvn 不欲么
157、V+-rakvngge 不的字,在字尾联用。
158、ojorakvngge 不可者,使不得的,此上必用qi字。
159、bisirakvngge 不在的。
160、serakvngge 不说的。
161、V+-ki serakvngge 不欲要的。
162、V+-rakvnggeo 不的么字,在字尾联用。
163、ojorakvnggeo 不可的么,使不得的么,此上必用qi字。
164、bisirakvnggeo 不在的么。
165、serakvnggeo 不说的么。
166V+-ki serakvnggeo 不欲要的么。
167、V+-kakv, -hakv, -kekv, -hekv 此四字俱是未字,不曾字,没有字。在字尾联用,此四-kv字之上俱要添一a字念。
如: ⑴、 dosika biheo. 进去来着么。 dosikakv 没有进去。
、 jiheo. 来了么。 jihekv. 不曾来。
、 taqimbiheo. 学来着么。 bi taqihakv. 我没学过。
168、ohakv 未依从,没依从。
169、bihekv 没有来着,不曾在来着。
170、sehekv 未说,没有说。
171、V+-ki sehekv 未欲。
172、akv 无字,不字,没有。
173、akvngge akv 无不。
174、ba akv 无所有,无处。
175、serakvngge akv 无不说,没有不说的。
176、sabuhakv 未见,没有看见。
177、tuqihekv 未出,没有出来。
178、V+-kakvn, -hakvn, -kekvn, -hekvn 此四字俱是没有么字,不曾么字。用上四字作疑问词语,在字尾联用此四-kvn字之上俱要添一a字念。 galakakvn 没晴么 ohakvn 没依么 gerekekvn 没亮么 bihekvn 不曾来着么,没有来着么,没在来着么 sehekvn 没说么 akvn 没有么,不么 saiyvn 好么 yargiyvn 真么,实么
179、V+-kakvngge, -hakvngge, -kekvngge, -hekvngge 此四字俱是,没有了的字,不曾的字,在字尾联用,此四-kvngge字之上俱要加一a字念。 ohakvngge 未依的 bihekvngge 没有来着的,未在来着的 sehekvngge 未说的 V+-ki sehekvngge 未欲者
181、V+-kakvnggeo, -hakvnggeo, -kekvnggeo, -hekvnggeo 此四字俱是,没有了的么字,不曾了的么字,在字尾联用,同上俱必加一a字念。
182、V+-nggala, -nggele 此二字俱是犹未字,尚未字,在字尾联用,与unde de 义同。 wajinggala 未亮之间 jabdunggala 措手不及。 afanggala 预先字,未先字 taqinggele 未字之间。
183、doigonde 预先字,未先字,未曾头里字,在句首用。 doigonde isinaha. 预先到了。 doigonde belhehe. 预先准备了
184、onggolo 预先字,未先字,未曾头里字,在句尾用。【前边动词用-ra/ -re/ -ro型】 jurara onggolo 起身头里,头起身 isinjire onggolo 到来的头里,头到来
185、na, ne, no, ya 此四字俱是,啊字口头声气,在句尾用,乃将然已然,信而微疑质问之语,比an, en, in, ao, eo, io二头字义实在。 bina. 有啊,在啊。 wakalarakv na. 不嗔怪啊。【嗔qhēn,嗔怪,生气怪罪】 generakv ne. 不去啊。 gisurerakv no. 不说啊。 ojorakv no. 使不得啊。 inu ya. 是啊。 186、V+-kini 由其罢字。任凭他罢字,又教令、使令他人意,在字尾联用。如: jiki seqi uthai jikini. 若要来就来罢。 yaya demun i oqi okini. 不拘怎么样的罢。 sini qiha okini. 任凭你罢。 okini 由其作罢,为罢。 bikini 有去罢,存着罢。 genekini 由其去罢,令其去罢。 yabukini 由其走罢,教他走罢。
187、V+-qina 是呢字,罢字,在字尾联用,乃使令他人之词,此字向尊长言说不得。 biqina 存着是呢,有着罢。 seqina 说是呢,可说是呢,说罢。 jeqina 吃是呢,吃罢。 geneqina 去是呢,去罢。 teqina 坐是呢,坐着罢。 henduqina 说是呢,说罢。
188、V+-nu, -so, -su, -fu 此四字俱是使令、教令他人之语,因清语内有一二字之句,即就本话煞尾者,故以此在字尾联用。如: terebe tuqinu. 令他出去。 sini qiha oso. 由你作。 age si tefi buda jefu. 阿哥你坐下吃饭。 si ubade bisu, bi genere. 你在这里,我去。 wasinu 令下去。 wesinu 令上去。 gaisu 令人拿取,领要。 baisu 令人求,令人我寻。
189、V+-ju 令人往前来字,在字尾联用。与jio字义同。 isinju 令人到来。 jekenju 令人吃来。 ebsi jio 往这边来。 ubade jio 往这里来。
190、N+-sa, -se, -si, -ta, -te ①此五字俱是,们字,等字,辈字,在字尾联用。 ②实解sa字令人知道,se字人岁数,马口齿,令人说又解作子字。si字你,小夹空,te字如今令人生,令人住居。
如: ⑴、们字,等字,辈字 amban大人,大臣。 ambasa大人们,大臣们。 irgen民。 irgese民等。 haha男人。 hahasi男人们。 ahvn兄长。 ahvta兄长们。 deo弟。 deote弟弟们。
、子字 qyse 池子。 mase麻子。 dangse档册档子。 hvse胡子。
192、-hori, -hvri, -huri 此三字俱是,众多形貌之词,在字尾联用。 gonggohori 众人无聊闲坐。 bultahvri 全,叠暴露出。 lakdahvri 齐,往下垂着。 kubsuhuri 众形粗大,诸物粗大。
193、V+-la, -le、此二字俱是,凡所字,凡是字,乃指凡已经遇事物之词,在尾联用。此-la字之上必添一a字念,-le字之上必添一e字念。如: donjiha 听见了。 donjihala凡所闻见。 isinaha到去了。 isinahala凡所到去。 bisire有,在 bisirele凡所有,凡所在。 duleke过去了。dulekele凡所过。
、donjihala urse urgunjerakvngge akv. 闻者莫不喜悦。
、amba qooha dulekele bai bata urse oqi dahanjirakvngge akv. 大兵所过之处敌人无不投顺。
194、-ta, -te, -to 此三字俱是每字,各字,在字尾联用。
如: ⑴、niyalma tome boso ilanta, kubun emte gin, ulgiyan yali juwan ilanta yan, ufa juwete gin baha. 每人各得布三尺,绵一斤,猪肉十三两,面二斤。 gvsita 每各三十 susaita 每各五十 uyunjute每个九十 tofohoto每个十五 195、mudan, mari ①此二字俱是,次字,遍字,遭字,回字,荡字,在句中单用。 ②实解mudan字,音韵,弯子,搓的弯条饽饽。mari字,令人折回。
如: ⑴、si udu mudan gabtaha miyamniyaha. 你射了几回马箭,步箭。 bi emu mari gabtaha, ilan mudan niyamniyaha. 我射了一回步箭,三次马箭。
、ere bithe be bi sunja mudan urebuhe. 这个书我温过五遍了。
196、-dari 每字,遭遭字,在字尾联用,乃重字之词。如:bi mudandari genhede gemu imbe uqarabuha bihe. 我遭遭去,都碰见他来着。 inenggidari每日,日日。 erindari每时,时时。
197、-nggeri 次字,遭字,遍字,在字尾联用。 emgeri一次,一遭。 juwenggeri二次,两遭。 ilanggeri三次,三遭。 duinggeri四次,四遍。 emtenggeri各一次,各一遍。 emu udunggeri几遍,数次。
198、tome 每字,在句中单用,乃重上字之词。 niyalma tome 每人,人人。 haqin tome 每样,样样。
199、jiya, jiye 此二字俱是阿字,乃口头声气,未然之词。在句尾协上字韵用之。
如: ⑴、ere sain jiya. 这个好啊。
、muse uthai yabume jiye.咱们就去啊。
、absi sain jiye. 很好啊。
200、v+-hai, -hoi, -hei 此三字俱是,只管字,尽着字,不止字,在字尾联用。乃不停住、长往之词。
如: ⑴、yabuhai akvnahabi. 走到尽头了。
、dengjan dabuhai gerembuhe. 秉烛达旦。
、golohoi getehe. 惊醒了。
、feksihei jio. 跑了来。
、tehei aliyahabi. 坐候。 ohoi 不止,作不止。 bihei尽着有,尽管在。 sehei只管说,正说未止。 V+-ki sehei正欲未止。
201、V+-hai, -tai, -tei 此三字俱是,此湏不留,极尽之词,在字尾联用。
如: ⑴、inu waka be bodorakv, nambuha nambuhai uthai gisurembi. 不论是不是,挠把住的就说。
、ejen be weilerede beyebe waliyatai ome mutere. 事群能致其身。
、buqetei daharakv 抵死不从。
、ergeletei gamaha 立逼着拿去了。
、yaksitai obuha弄的闭口无言。
、 baha bahai只以得的不思即行。 nambuha nambahai只以遇着逢着的不思即行。 farxatai奋力拼。 waliyatai尽弃舍。 yaksitai紧闭难开。 buqetei抵死,往死里的。 ergeletei强押派,立逼着。 biretei普遍,普里一概。
202、bai 在句首用是闲常白字,在句尾用是,罢呀字,乃口头声气之词。
如: ⑴、 si ainame jihe. 你作什么来了。 bai jihe. 白来了。
、 age sini beye de ne aika hafan bio. 阿哥你身上现在有什么官职么。 hafan akv bai niyalma. 没官职是个白人。
、 age meni boode darifi qai omifi jai geneqina. 阿哥到我们家喝了茶再去罢。 joo bai. 罢呀。
、 ubade suwembe baitalara ba akv be dahame, gemu gene bai. 这里没有用的你们的去处,都去罢呀。
203、baibi 平白地字,白白地字,在句首用。
如: ⑴、baibi terebe jonofi ainambi. 平白地提供他作什么。
、baibi aiseme gisurembi. 平白地说什么。
、baibi jiha be eiterebufi gamabuha. 白白地被他哄了钱去。
204、V+-qun 事字意,在字尾联用。 akaqun 伤心事 gutuqun玷辱事,玷累事 basuqun话把见,耻笑事 targaqun戒忌事。 suilaqun劳苦事 joboqun愁苦事。 204、-hon, -hvn, -hun 此三字俱是,形貌形状景况之词。在字尾联用。 morohon眼圆睁貌 godohon 直竖竖冒 bultahvn叠暴露出状 subuhvn半醉微醒貌 debsehun眼皮下垂塌撒貌 gekdehun骨瘦如柴形
205、V+-qibe 虽字意,又虽或字,此上若有udu字照应,乃实在虽然字,在字尾联用。
如: ⑴、teqibe iliqibe gemu elhe akv. 坐立俱是不安。
、dere de dahaqaqibe, dolori yebelerakv. 面上虽随从心中不悦。
、oqibe 虽可,虽为,虽则,虽或。 ai oqibe 凭他什么,不拘什么。 absi oqibe 凭他怎么。
、biqibe 虽有,虽在,虽或。 atanggi biqibe 终纠。 tutu biqibe 虽那样,故虽。 te biqibe 今虽,今未,即或,现今,譬如今。
、eiqibe 凭他怎样,或是怎么。
、seqibe 虽说
、V+-ki seqibe 虽欲。
206、udu ①虽字,若下有qibe字应之是虽然字,下有seme字应之是虽然说字,下有sehe seme字应之是,虽然说了字,在句首用。②实解几个,若干,多少。如: ⑴、udu menggun jiha biqibe, hairame baitalarakv. 虽有银钱舍不得用。
、i qihakv be dahame, udu gisurehe seme inu daharakv. 他既不愿意,虽然说了也是不依。
、udu taqihakv sehe seme, bi urunakv taqihabi sembi. 虽曰未学,吾必谓之学矣。
207、gojime 虽即字,虽又字,虽亦字,又不过如是而已之词,在句中用。如: ⑴、si damu emken be saha gojime, juwe be sara unde. 尔但知其一,未知其二。
、baturu gojime bodogon akv . 勇而无谋。
、qira be takaha gojime, mujilen be sarkv. 知面而不知 。
208、eitereme ①实凭管怎么字,乃只管尽力之词,在句首用。 ②实解欺哄。如:eitereme gisurehe seme oron herserakv. 凭管怎么说总是不理。
209、eitereqibe ①总而言之字,大抵字,大凡字,在句首用。 ②实解虽欺昔。如: ⑴、eitereqibe gemu inu. 总其皆是。
、eitereqibe sain bime geli tusa bahambi. 总而言之又好又得便益。
210、V+-tala, -tele, -toto 此三字俱是,至字,到字,在字尾联用。
如: ⑴、jing erin ohobi, geli sini boode isinatala, baita be tookaburakvn. 正是时候,再到你家去,不误了事情么。
、qembe hendutele yala uthai jiheni. 正评说他们,果然就来了。
、 wajitala至于完毕。isitala至于。 bitele至于有。 setele说至,说到。 otolo至于。 mohotolo至于穷尽。
211、V+-rahv, ayoo 此二字俱是,恐其字,恐怕字。ayoo在句尾单用,上必用-ra, -re, -ro等字,-rahv在字联用。
如: ⑴、ama, eme damu nimerahv seme jobombi. 父母唯其疾之担心。
、damu sain niyalma jiderakv ojorahv, ehe niyalma geli jidere ayoo sembi. 惟恐好人不来,坏人再来。
、 ojorahv恐其可以。 ojoro ayoo恐其可以。 bisirahv恐其有,恐其在。 bisire ayoo 恐其有,恐其在。
、serahv恐其说
、V+-ki serahv恐欲。
212、-kan, -kon, -ken, -si, -liyan, -shvn, -shun 此七字俱是微字,略字,些字,又重上字之词,在字尾联用。
如: hvdun快 hvdukan略,快些 labdu多 labdukan略多些 komso少 komsokon少少的 foholon短 foholokon短些 elhe缓慢 elheken慢慢的,缓慢些 sektu伶适 sektuken略伶透。 ajige小 ajigesi小些的 amba大 ambakasi大些的 adali像,一样 adaliliyan略像,微像 exen斜 exemeliyan微斜不正 yamji晚晌 yamjishvn傍晚些 aibimbi肿 aibishvn微肿 siderembi拴绊马 sidereshun足微拘绊 nenggelembi支搁支撑 nenggereshun略支搁支撑。
213、jaka, saka ①此二字俱是将字,才字,又重上字之词,在句尾用。 ②实解 jaka字。物件,缝子 saka字。脍,肉脍 jaka saka字。容容易易。
、sabume jaka 一见,将看见
、teni jaka才将,适才
、isiname jaka才将到
、geneme jaka临将去
、banjime saka 才生下
、sebkesaka罕见,新近才
、hoqikon saka 好好儿的
、golmin saka 长长的
214、unggi, bonggi, gonggi, tuwanggi 此四字俱是,遣使之词,在句中用 unggimbi遣去,发去 bonggimbi使人去送 gonggimbi使人去取 tuwanggimbi使人去看
215、be dahame 如上用-ka, -ha, -ko, -ho, -ke, -he等字,是既然字,既已字。乃随上直下,已然之语。如上用-ra, -re, -ro等字是,既是字,乃系随上直下未然之词,在句尾用。
如: ⑴、suwe emgeri meni boode isinjiha be dahame, untuhun saka unggire kooli bio. 你们既然到了我们家里来,空空的打发去的规矩有么。
、geneki sere be dahame, uthai yoki dere. 既是说要去,就走罢。
216、tetendere 既字,在句尾用,乃设言未然之语,此上必用qi字。
如: ⑴、si buqi tetendere, bi hukseme gvniha seme wajirakv. 你既肯给,我感念不尽。
、jiqi tetendere, belheqi aqambi 既来该当预务。
217、manggi 了之后字,而后字,既而字,此上必用-ka, -ha, -ko, -ho, -ke, -he等字,在句尾用,乃设言已然承上起下之词。
如: ⑴、xolo baha manggi teni tuwanambi. 得了工夫才去看。
、baita mutebuhe manggi, ujeleme baniha arame buki. 事成之后,重重相谢。
、niyalmai yanduha be alime gaisu manggi, geli weri i baita be duhemburakv. 既已受人嘱托,又不终人之事。
、 oho manggi了之后,作了之后 bihe manggi有来着之后,在来着之后 sehe manggi说了之后 V+-ki sehe manggi欲要之后 oso manggi既而,既令作之后 se manggi既说教令之后。
216、nakv 既而字,在字中用。
如: ⑴、qananggi simebe alime gaisu sefi, enenggi jio nakv si geli angga ubaliyafi alime gajirakv sembi. 前日说了令你应承,今日教了来,你又改变了嘴说不应承。
、 oso nakv 既而,既令作 se nakv 既说教令
217、V+-quka, quke 此二字俱是,可字,堪字,在字尾联用。 olgoquka可畏 gelequke可怕,利害。
218、V+-qukangga, qukengge 此二字俱是可的字,堪可的字,在字尾联用。 fanqaqukangga可气的 ferguwequkengge可奇的
219、teile 止字,独字,寡字,单是字,偏字,尽字,在句中用,此上必用i字,如有不用i字者,乃系成语不在此例。
如: ⑴、ini beyei teile tubade bimbi. 寡他自己在那里。
、ere baita be bi muterei teile sini jalin gisureme tuwaki. 这个事我尽着量儿为你说着看。
、 ere teile止此,寡这个 mini teile独是我 muterei teile尽能,尽量 bisirei teile尽其所有 saha i teile尽其所知 enenggi teile偏是今日。
220、ebsihe 尽字,在句中用,此上必用i字。如:aikabade jurgan giyan de bahaqi aqara ulin wajan oqi, niyalma udu ai haqin i hvsun i ebsihe kiqeme baiha seme gemu baitakv. 倘或不是义理上,该得的财帛,人总然怎么样地尽着力量谋求都是不中用。
221、dule 原来字,在句首用,此下必用ni, nikai等字应之。
如: ⑴、dule si ubade bifi, niyalmai baru gisurembi ni. 原来是你在这里和人说话呢。
、dule uttu nikai原来是这样呢啊。
222、ainqi 想是字,想必字,情敢字,盖字,在句首用,此下必用dere字应之。如: ⑴、ainqi baitalaqi ombi dere. 想是用得罢。
、ere gesengge oqi, ainqi bidere. 若是这个样儿的,想必有罢。
223、aise 想是字,想必字,情敢字,乃想当然煞尾之词,与ainqi 字义同。如: jimbi aise. 想必来。 genehe aise. 想是去了。
224、dere ①想是罢字,使得罢字,耳字,乃想是这样罢,猜度之语,在句尾单用联用俱可,此上必用ainqi字照应,亦有不用者,乃省之意耳, ②实解方,面,脸,桌子。
如: ⑴、ainqi julgei doro uthai uttu dere. 想必古礼就是这样罢。
、 waka dere 想必不是罢。 ombidere 想是可以罢,想是使得罢。 bidere 想是有罢,想是在罢。 sembidere想是说罢。 V+-ki sembidere想是欲要罢。
225、dabala 罢咧 字,乃不过是这样罢咧,决定之词,在句尾用,此上必用-ra, -re, -ro等字,如有不用者,乃系成语。
如: ⑴、sini beye geneki sere dabala, we simbe gene sehe. 是你自己说要去罢咧,谁说了教你去。
、sain dabala好罢咧。
226、wajiha ①完了字,罢了字,在句尾用,此上必用qi字照应。 ②实解完毕了。如:minde buqi uthai wajiha. 给我就罢了。
227、hono 还是,尚且字,犹且字,在句首用,此下必用bade…ai hendure, mujanggo, bio, ombio等字应之。
如:hono miqume bahanahakv bade, uthai feliyere be taqimbio. 还没会爬,就学走么。
228、bade ①还是,尚且字,犹且字,又还已字,独已字,在句尾用,此上必用hono字照应。 ②实解地方上。
如: ⑴、bi hono ai gelhun akv generakv sere bade, simbe ai hendure. 我还不敢说不去,何况你。
、amba niyalma hono olgoro bade, buya juse gelerakv sere doro bio. 大人尚且畏惧,小孩子们不怕的理有么。 Soktoho bade.犹已醉着。 genehe bade 犹已去了。
229、ai hendure 何况字,而况字,莫说字,别说字,说什么字,在句尾用,此上必用be字。
如:enduringge niyalma seme hono kiqeme taqiki sere bade, arsari niyalma be ai hendure. 圣人尚欲勤学,何况寻常之人。
230、anggala ①与其字,不但字,不惟字,强如字,在句尾用,此上必用-ra, -re, -ro等字,此下必用isirakv字应之。 ②实解家口。
如: ⑴、uttu yabuqi, gebu algin de ehe ojoro anggala, yaburakv de isirakv. 这样的行,强如名声不好,不如不行。
、baita xanggafi jabqara anggala, deribure onggolo olgoxoro de isirakv. 与其埋怨于事后,不如小心于起初。
231、tere anggala 况且字,不独那样字,不但那样字,强如那样字,在句首用。 232、sere anggala 不但说字,且莫说字,且别说字,在句尾用。
如: ⑴、taxan be yargiyan obuqi ojorakv sere anggala, yargiyan be taxan obuqi inu ojorakv. 不但说以虚作实不得,以实作虚也使不得。
、arsari guquse oqi, endebuku be saha manggi, tafularakv sere anggala, nememe basumbikai. 若是平常朋友知道了,不但不劝,反倒笑话。
233、-na, -ne, -no 此三字俱是去字,又生出字,长成字,在字中协上字韵联用。
如: ⑴、 alambi告诉 alanambi去告诉 solimbi请 solinambi去请 simnembi考 simnenembi去考 ebixembi洗澡ebixenembi去洗澡 boxombi催 boxonombi去催 okdombi迎接 okdonombi去迎接
、 banjimbi生长,过活 banjinambi生出,去过活 umiyaha虫子 umiyahanambi生虫子suihe穗子 suihenembi长穗子 eifun鬼风疙瘩eifunembi长鬼风疙瘩hoho豆解,又一嘟噜子 hohonombi长豆角,长嘟噜子 birai golo河道 golonoho中流未冻成了河道
234、V+-ji来字,在字中联用。
如: fonjimbi问 fonjinjimbi来问 taqimbi学 taqinjimbi来学
235、V+-nu, -du, -qa, -qe, -qo 此五字俱是相字,共字,众字,彼此字,大家字,一齐字,在字中协上字韵联用,此上必用ishunde, gemu, geren等字照应,亦有不用者义亦同。
如: basumbi耻笑 basunumbi一齐耻笑 tantambi打 tantanumbi相打 kiqembi勤勉 kiqendumbi互相勤勉 aisilambi帮助 aisilandumbi相帮相助 omimbi喝,饮 omiqambi共饮 ilimbi站立 iliqambi大家站立 efimbi玩需 efiqembi大家玩需 injembi笑 injeqembi一齐笑 songgombi哭 songgoqombi共哭
236、V+-bu ①在字中联用,如上有be字照应,是转谕使令、教令字。如上有de字照应是被他人字。 ②实解令人给。
如: ⑴、terebe baita iqihiyabume gene. 叫他料理事去。
、tede emu jergi dangsibuha. 被他数落了一场。
、凡遇清话字尾,无联虚字者,是当面使令之词。如又无de, be二字,只有bu字者,亦与有de, be二字者义亦同。今如当面令人云,si gene. 你去罢。 如转谕令人去,tere be genebu. 令他去。如当面令人云,si yabu. 你走罢。如转谕令人云,tere be yabubu. 叫他走。如无de, be二字云,gisurebumbi被人说,又令他说。 tantabumbi被人打,又叫人打。
237、-xa, -xe, -xo, -mi, -qe, -ja, -je, -jo 此八字俱是频频不一,不止,不定之意,又微微之意,在字中协上字韵联用。如: xasihalambi掌嘴 xasihaxambi乱掌嘴 narambi贪恋 naraxambi恋恋不舍 seferembi把攥 seferxembi乱攥 hengkilembi磕头hengkixembi连叩 xoforombi挠 xoforxombi乱挠 doholon瘸 dohoxombi微瘸 fekumbi跳 fekuqembi乱跳,又心跳 durgembi震动 durgeqembi震动不止,又病人身颤。 aqambi合 aqamjambi凑合 gvnimbi思想 gvninjambi寻思,沉思。 gurimbi挪移 gurinjembi挪移不定。 erembi指望 erehunjembi盼望不休 goro远 goromime yabumbi远行 golombi惊怕 golohonjombi惊乍
238、-xa, -xe, -ta, -da, -te, -de, -do, -du, -la, -le, -lo, -mi, -je, -ra, -re, -ro, -niye, -kiya, -giya, -kiye, -hiya, hiye 此二十二字俱是行为动用力做开展之意,在字中协上字韵联用。
如:hitahvn指甲 hitahvxambi指甲压 mangga难 manggaxambi作难 buleku镜子 bulekuxembi照镜子 etuhun强壮 etuhuxembi以强,用强 anambi推 anatambi推托 suwaliyambi掺和 suwaliyatambi掺来掺混 aquhiyan gisun谗言 aquhiyadamb用谗言脏讼 jili怒,生气 jilidambi动怒使生气 niyeqembi补 niyeqetembi占补 eruwen钻子 eruwedembi以钻子钻 qeku锹钎 qekudembi打锹钎 yobo耍趣儿 yoboodombi取笑戏耍 oshon暴虐 oshodombi暴虐行凶 ulin财帛。 ulintumbi行贿 kimun仇 kimuntumbi报仇 aba围猎 abalambi行围 sadun亲家 sadulambi作亲家 suhe斧子 suhelembi斧子剁 erun刑具 erulembi动刑 oron缺窝儿 orolombi顶缺,顶窝儿 longto笼头 longtolombi套笼头 ture 靴靿 turemimbi上靴靿 doko里子 dokomimbi吊里子 urgun喜 urgunjembi喜欢 sidehun门闩,撑子,空档子 sidehunjembi插空儿 idu班次 idurambi轮流,轮班 manju满洲 manjurambi说清话,满洲样行事 gisun话 gisurembi说话 dutu聋子 duturembi装聋,又错听 gohon钩子 gohorombi毛稍钩掺 monggo番人 monggorombi说番话,番人样行事 ebembi泡着 ebeniyembi浸泡 aliyambi等候 aliyakiyambi且等且走 jalumbi满之 jalukiyambi足满 bodombi谋算 bodonggiyambi自言自语算计 sesulambi吃惊 sesukiyembi打冷战 dasimbi蒙盖 dasihiyambi掸拂灰尘 neqin平。 neqihiyembi安慰,平抚,又地面撒平
239、-je, -jo 此二字俱是自行损坏之意,在字中联用。
如: efulembi拆毁 efujembi自败自坏 sendelembi刨决口子 sendejembi自决口,自崩豁子 fondolombi撞透 fondojombi自破透
240、ai 哈欠声,又什么。
241、ai uttu 怎这样,怎么这么。
242、ai haqin i 纵使怎样地。
243、ai yadara 岂少,何少,什么缺少的。
244、gelhun aku 不敢
245、ai gelhun akv 怎敢。
246、ai geli 岂有此理,岂敢,好说。
247、kooli akv 无例,无规矩,无考较。
248、ai ganaha 何涉,作什么去。
249、ai gajiha 何恃,作什么来。
250、ai alban ni 有何要紧呢,什么要紧呢。
251、alban halan akv 没要紧。
252、ai baita 何用,又什么事。
253、ai yokto 什么意思,怎好意思。
254、waka oqi ai 不是是什么。
255、ainara 怎了,又怎么样的,求人口气。
256、eiqi ainara 可怎么样,无可奈何。
257、ainambi 作什么,怎么,怎么着。
258、ainaqi ojoro 怎么处。
259、yaburakv ainaha 怎么了不走。
260、ainahai 未必,此下必用ni字应之。
261、ainahani 未必呢,又怎么了呢。
262、ainaha seme 断然。
263、ainame okini 不拘怎么罢。
264、ainambahafi 何得,怎么得。
265、ainaha sehede 倘曾怎样的时候。
266、aisembi 怎么说。
267、aiseme 何必,何足论,不必。
268、aiserengge 说的是什么。
269、ainu 为何,为什么,怎么。
270、antaka 何如,如何。
271、jiduji 到底,毕竟,究竟。
272、naranggi 到底,毕竟,究竟。
273、urui 执意,一定。
274、emdubei 频频,不住地,尽着。
275、qibtui 连二连三地,三思。
276、daruhai 常常地,时常,常班。
277、yaya 大凡,凡是,不拘什么。
278、eiten 一切,诸凡。
279、umai 全然,竟字,并字。
280、ineku 仍旧,原旧,还是。
281、takasu 且住,且暂着。
282、unde de 正早哩,尚未之间。
283、dahvn dahvn i 再三,累累地。
284、alimbaharakv 不胜,当不起。
285、esi 自然的,已在的,此下必用qi字应之。
286、eqi 正是,可不是。
287、eqi ai 可不是什么。
288、eqi ainara 可怎么呢。
289、ememu 或者。
290、ememu niyalma 或者人。
291、ememu urse 或者人们。
292、ememungge 或者的。
293、emembihede 倘或之间。
294、ele 更字。
295、elemangga 越发,反倒。
296、nememe 愈加,益加。
297、elei 几乎,险些,差一点,此下必用bihe字应之。
298、elekei 几乎,险些,差一点,此下必用bihe字应之。
299、arkan 恰好,将将儿。
300、maka 不知,不知是不是。
301、aimaka 莫非,不知是什么。
302、yamaka 不知是哪个。
303、eke那个,乃忘记思臆语。
304、weke 那个谁,乃呼唤下人语。
305、yaka 是哪一个,有哪一个。
306、yaqi 是哪个,又自哪个。
307、weqi 是谁,又自谁。
308、we ya 谁哪个。
309、yaya we 任凭谁。
310、weri 他人,别人家。
311、geli 又字,再是,还字。
312、gelio 还么。
313、yala 果真,果然,真个,正是那,又想话声气。
314、yalake 果真啊,诚然。
315、yala oho 果真了。
316、enteke 这样。
317、tenteke 那样。
318、tuttu waka 不然,非然,不是那么着。
319、tuttu akv oqi 若不那样,若不然。
320、absi 怎么着,又称好奇之语。
321、absi oho 怎么样了。
322、absi genembi 往哪去。
323、absi sain 很好,甚妙。
324、absi hojo 好极。
325、ake 猛被触疼的声。
326、ara 猛然想起哎呀的声,又惊怕惊讶的声。
327、are 受疼挨忍不过的声,又痛哭疼忍不过的声。
328、ekembi 夺弄,弄诵。
329、ondombi 胡作造,愚弄,胡干。
330、hendure balama 可是说的,在句首用。
331、sere balama 可是说的,在句尾用。
332、dekdeni gisun 常言,俗语。此下必用sembi, sehebi, sere balama.
333、dekdeni henduhengge 常言道,俗语说的,谚云,同上亦用三字应之。
334、niyalmai henduhengge 可是人说的,此下必用sere balama字应之。
335、waka seqina 不是话。
336、lalanji 拉累的,再三,又碎烂,又乏极身稀软。
337、ume 休要,别要,莫要,此下必用-ra, -re, -ro等字应之。
338、aba 问在哪里,何在,又围猎。
339、eri 这里呢,这不是么,又令人扫。
340、manggiqi 大破着,就便难,就这样。 manggai oqi 同上。大破着,就便难,就这样。
341、umainahakv 并不曾怎么着。
342、umainaqi ojorakv 不得已,无可奈何。
343、esi seqi ojorakv 不得已。
344、umainame muterakv 不能怎么样。
345、gese gese i 同是上一样地。
346、heturi 旁外另外的小事物。
347、gamambi 处事,裁夺,又拿去。
348、goiquka 拐碍着了,又说着了。
349、nokai ja 很容易。
350、nikedembi 能着,支持着。
351、je se 叫他哼一哼儿。
352、je sehe manggi 哼一哼的时候。
353、ne je 现在。
354、en jen i bahabi 现成得了。
355、aqun de qaqun 两下具各有是有非,又偏遇其人不快,偏偏又偏偏。
356、yertequn tuwaha 见骚了。
357、halai 怪性。
358、halai enqu 怪性各别。
359、gisun hese 言言语语。
360、angga senqehe 口舌是非。
361、angga aqambi 对质。
362、kanagan arambi 推故,推托。
363、ten gaimbi 讨凭据。 lan gaimbi 讨凭据,
364、mahala lakiyambi 挂拐,下牢靠。
365、dere tokome 睹着面。
366、emu qimari 一朝。
367、yamaka inenggi 有朝一日。
368、ja akv 非轻,不轻,不易。
369、mangga taqihabi 学高了,学精了。
370、endembi, endereo 试问便知
371、enderakv 如见如闻,不问先知
372、heni akv 一点没有
373、han tan i akv 些许没有
374、jaka xolo 一点的小空儿
375、hala haqin 诸各样儿
376、fusi 腔调儿,样嗓子,又令人剃
377、ajabume gisurembi 开端打头说
378、balai iqi 胡闹混来
379、kesi akv oho 命到无常了,又不幸了
380、oihori biheo 何守的来着,了得的来着么,追叹语
381、emu anan i gamambi 按着次序
382、garmaji 古重噶故货,噶儿马儿的,噶儿古奇的
383、oron akv 一踪没有
发表于 2011-11-30 17:59:24 | 显示全部楼层
回复 jahari 的帖子

有转写当然很好,要是有读音就更好了。没音频,学起来就是哑巴
 楼主| 发表于 2011-11-30 18:15:45 | 显示全部楼层
如果不会满文字母发音,就不用看上面的东西,因为还没有会爬,根本就不用想着跑。
发表于 2011-12-1 12:07:10 | 显示全部楼层
功德无量!
发表于 2011-12-8 21:14:54 | 显示全部楼层
这里的q是c的转写吧。满文里面c在i的前面就读q了。这里直接转写了。
 楼主| 发表于 2011-12-8 21:18:42 | 显示全部楼层
为了教学方便,发音准确,现在就都用q教学了。对于熟悉汉语拼音的群体,更加科学实用。
发表于 2011-12-9 03:14:26 | 显示全部楼层
求下载
您需要登录后才可以回帖 登录 | 马上加入

本版积分规则

QQ|Archiver|手机版|小黑屋|满族在线

GMT+8, 2024-4-28 23:40 , Processed in 0.046875 second(s), 7 queries , File On.

Powered by Discuz! X3.4

Copyright © 2001-2021, Tencent Cloud.

快速回复 返回顶部 返回列表